Ağdam adı mənəvi və tarixi baxımdan dərin mənaya malikdir. Qədim türk dilində “ağ ev”, “işıqlı qala” mənasını verən bu ad, bu torpağın nur, güc və təmizlik rəmzidir. Hələ qədim türkdilli tayfalar burada kiçik qalalar salaraq öz yurdlarını qoruyublar. Pənahəli xanın ağ daşdan inşa etdirdiyi imarət də bu saflığın və ucalığın rəmzinə çevrilib. 1930-cu ildə yaradılan Ağdam rayonu Qarabağın ürəyində, təbiəti və mədəni irsi ilə seçilən bir bölgədir. Bura tarixən elm, sənət və əmək mərkəzi kimi tanınıb. Düzənlik və dağ ətəklərindən ibarət olan bu torpaq, Azərbaycan xalqının zəhmətkeşliyinin və yaradıcılığının canlı sübutudur.Ağdam ərazisində aparılan arxeoloji qazıntılar göstərir ki, bu torpaqlarda minilliklər öncə əkinçilik və maldarlıq mədəniyyəti formalaşıb. Üzərriktəpə kimi abidələr Azərbaycanın qədim sivilizasiyasının beşiyidir. Bu torpaqda tapılan maddi mədəniyyət nümunələri Ağdamın Qafqazın ən qədim yaşayış yerlərindən biri olduğunu təsdiqləyir. 1993-cü ilin iyulunda Ağdamın böyük hissəsi erməni silahlı qüvvələri tərəfindən işğal olundu. Minlərlə insan doğma yurdunu tərk etməyə məcbur qaldı, şəhər viranəyə çevrildi. Lakin xalqımızın ruhu sındırılmadı – Ağdam hər bir azərbaycanlının qəlbində ümid və dözüm rəmzi kimi yaşadı.
2020-ci il 20 noyabr tarixi Ağdamın azad edildiyi gün kimi tarixə yazıldı. Bu, Vətən müharibəsində əldə edilən böyük qələbənin simvollarından biridir. Bu gün Ağdamda genişmiqyaslı bərpa və quruculuq işləri aparılır. Yeni yollar, sənaye parkı, məktəblər, Muğam Mərkəzi və yaşayış kompleksləri qurulur. Xarabalıqlar yerində müasir, yaşıl və ağıllı şəhər yaranır.Ağdam artıq dirçələn Qarabağın ürəyinə çevrilir. Burada planlaşdırılan layihələr, tikilən evlər və açılan müəssisələr yalnız iqtisadi inkişaf deyil, həm də milli ruhun yenidən doğuluşudur. 2040-cı ilə qədər Ağdamın 100 min nəfər sakininin yaşayacağı müasir şəhərə çevrilməsi planlaşdırılır. Bu, Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə gerçəkləşən “Böyük Qayıdış” proqramının ən parlaq nümunəsidir. Bu gün Ağdam təkcə bir coğrafi məkan deyil, milli qürurumuzun, vətən sevgimizin və yenilməzliyimizin simvoludur. Ağdamın yenidən qurulması Azərbaycan xalqının iradəsinin, birliyinin və dövlətimizin gücünün təntənəsidir.

Zabrat qəsəbəsi, 81 nömrəli tam orta məktəbin
tarix müəllimi Arzu Əliyeva